BALIK...

Başlıca balık olmak üzere deniz ürünleri, insanların en eski besinlerinin arasında yer almaktadır. Geçmiş zamanlarda Eskimolar gibi bazı topluluklarda kalp- damar hastalıkları görülme oranının düşük olması ile temel besin kaynağı olarak balık tüketiminin yaygınlığı arasında ilişki olduğu gösterilmiştir. Japonya' da ise Alzheimer hastalığına çok az rastlandığı, bunun da Japon beslenmesinde balıklardan alınan omega-3 yağ asitlerinin yüksek miktarda olması ile açıklanabileceği çalışmalarda belirtilmiştir. Gerek bu tip toplum çalışmaları gerekse bilimsel çalışmalar balık tüketiminin sağlığa yararlı yanları olduğunu kanıtlamıştır.

Balık iyi kalitede protein içermesinin yanında A vitamini, K vitamini, B1, B2, B6 ve B12 vitaminlerinden zengindir. Ayrıca iyot, selenyum, fosfor, çinko, demir ve magnezyum mineralleri için de iyi bir kaynaktır. Yağ asidi örüntüsüne bakacak olursak diğer hayvansal kaynaklı besinlerden farklı olarak doymamış yağlar içerir. Tüm bunların yanında insan vücudunda üretilemeyen bu nedenle dışarıdan besinlerle alınması zorunlu olan çoklu doymamış yağ asitleri, EPA ve DHA içerir. EPA ve DHA' nın kalp- damar hastalıkları, şeker hastalığı, kanser gibi pek çok hastalığa karşı koruyucu etkisi olduğu gösterilmiştir. Tüm bu yararlı etkileri sebebi ile yetişkinler için haftada en az 2 kez (en az 225 gram, yaklaşık 300 gram) balık tüketimi önerilir. Pişirme yöntemi olarak fırında, buğulama, ızgara gibi yöntemlerin tercih edilmesi daha sağlıklıdır.

--Hamilelikte balık tüketimi neden önemlidir?
Balıkta kullanıma hazır bulunan EPA ve DHA beyin ve sinir hücrelerinin gelişimi, sinir hücrelerinin yenilenmesi, görme işlevinin oluşması, kan pıhtılaşmasının önlenmesi gibi işlevleri sebebi ile bebeğin hem anne karnında hem de doğumdan sonraki beslenmesinde önemlidir. Bu nedenle hamilelik süresince annenin beslenmesine mutlaka balık eklemesi gerekir. Yapılan bir toplum çalışmasında ise daha çok balık tüketen ya da balık yağı alan kadınlarda doğum sonrası depresyon (postpartum depresyon) görülme oranının daha düşük olduğu bulunmuştur.

-- Çocuk beslenmesinde balığın önemi nedir? Çocuklara balık ne sıklıkla yedirilmelidir?
0-5 yaş aralığında beyin gelişimi devam etmektedir. Hem beyin hem de sinirsel gelişimlerinin en iyi düzeyde olması, görme işlevlerinin oluşabilmesi için bu yaş grubunda da haftada en az 2 kez balık tüketimi sağlanmalıdır. Özellikle bu dönemde çocukların balık tüketmesi, tüketmeyen çocuklar için ise çeşitli tarifler geliştirip, balığı sevebilecekleri hale getirmek önemlidir. Bebeklerin ek besinlere başladığı dönemde ise 7. aydan itibaren az miktarlarda balık haftada 1-2 kez olacak şekilde verilmelidir.

Son yıllarda deniz, göl ve nehirler hızla kirlenmektedir. Bu sulardan elde edilen balık ve deniz ürünlerinin zararlı bakteriler ve ağır metal içeriği sebebi ile tüketilmemesi gerekir. Genelde bu maddeler derin deniz balıklarında birikime uğrar. Özellikle hamilelik ve çocukluk döneminde bu tip zararlı ögelere olan duyarlılık artar. Yetiştiği suların temizliğinden ve hijyeninden emin olmadığımız balıkları tüketmemeli ve iyi piştiklerinden emin olmalıyız. Hamsi, ringa, uskumru, sardalya, alabalık, tuna ve somon zararlı madde birikiminin en az olduğu balıklardandır. Özellikle somonun yağ asidi içeriği EPA ve DHA dan zengindir.